Vergrijzing op de werkvloer schreeuwt om beter kennismanagement

Wat is de gemiddelde leeftijd van medewerkers in jouw organisatie? Als we kijken naar heel Nederland, komt die steeds hoger te liggen. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek bestaat onze beroepsbevolking nu voor 19% uit medewerkers van 55 jaar of ouder. Veel organisaties worstelen daarom met de vraag hoe ze hun kennisoverdracht beter kunnen organiseren. In dit blogartikel lees je meer over de uitdagingen  door de vergrijzing.

De twee oorzaken van vergrijzing

Er zijn twee oorzaken waardoor onze beroepsbevolking gemiddeld steeds ouder wordt. De eerste is wellicht een open deur, maar er zijn de laatste jaren gewoonweg meer ouderen bijgekomen. In 2003 telde Nederland 3 miljoen inwoners van 55-75 jaar, in 2016 waren dat er 4 miljoen (1).

Oorzaak twee heeft te maken met het feit dat we steeds langer doorwerken in een betaalde baan. De arbeidsparticipatie in deze leeftijdsgroep steeg van 27,2 procent in 2003 naar 39,3 procent in 2016 (2).

Grijze beroepen

De vergrijzing raakt alle sectoren, maar is het meest zichtbaar in de beroepen buschauffeur, trambestuurder, bibliothecaris en conservator. Hierin is ongeveer de helft van de medewerkers ouder dan 55 jaar (3).

Dreigende personeelstekorten

In de zorg gaat de vergrijzing waarschijnlijk juist meer banen vergen (4). Het UWV voorziet een tekort aan verpleegkundigen op mbo- en hbo-niveau. De gehandicaptenzorg verwacht dat het moeilijk wordt om genoeg sociaal pedagogische hulpverleners aan te trekken.

Ook in het onderwijs ligt een personeelstekort op de loer. Veel leraren gaan de komende jaren met pensioen. Tegelijkertijd zijn er minder afgestudeerden van Pabo- en lerarenopleidingen; en dat terwijl er na 2020 weer meer nieuwe leerlingen bijkomen. Ook krijgen de transportsector en de logistieke branche het lastig om chauffeurs en logistieke mensen te werven, ondanks de toenemende automatisering.

Bestaat mijn baan straks nog?

Sommige werknemers voelen de automatisering en robotisering in veel sectoren als een bedreiging voor hun baan. Dat is deels terecht, want computers kunnen steeds meer werk uit handen nemen met revolutionaire technologieën als AI. Vooral administratieve functies vervallen hierdoor (5) - en dat terwijl door de technologische ontwikkelingen juist ook nieuwe banen ontstaan.

Wat brengt de vergrijzing op de werkvloer teweeg?

Geen organisatie kan bestaan zonder medewerkers. Behalve de moeite om vacatures in te vullen, levert de vergrijzing werkgevers nog meer kopzorgen op. De trends van langer doorwerken en meer ouderen in Nederland zetten de komende jaren verder door. In 2025 zal onze maatschappij meer ouderen tellen dan ooit tevoren (6). Daarnaast moeten we steeds langer doorwerken.

Tel die twee bij elkaar op en je begrijpt dat we in dit toekomstscenario de komende jaren steeds meer grijze kapsels op de werkvloer spotten. En dat brengt uitdagingen mee voor hun werkgevers. Van verreweg de meeste organisaties horen wij bij Studytube  dat ze problemen hebben met kennismanagement. De meeste organisaties lopen tegen de volgende problemen aan:

• Kennis verlaat de organisatie wanneer een medewerker met pensioen gaat;
• Kennis van pensionado belandt 'op de plank' omdat er nog geen opvolger is;
• Kennisuitwisseling tussen verschillende generaties is lastig;
• Hoge kosten voor inhuren van externe kennis omdat die intern mist.

Dus hoe kun je ervoor zorgen dat medewerkers hun (veranderende) functie kunnen blijven uitvoeren? Hoe kun je de kennis van ervaren medewerkers bewaren die met pensioen gaan? En hoe kun je oudere medewerkers breder inzetbaar maken door de juiste continue scholing?

Future-proof werknemers: het geheim van duurzame inzetbaarheid

In het licht van vergrijzing op de werkvloer is het essentieel om strategieën te ontwikkelen die ervoor zorgen dat medewerkers zich kunnen aanpassen aan veranderende functies. Je hebt future-proof werknemers nodig. Investeren in continue scholing en ontwikkeling is dan ook dé sleutel tot het waarborgen van duurzame inzetbaarheid. En dat geldt niet alleen voor de vergrijzende groep medewerkers; dit is voor werknemers van alle leeftijden van belang.   

Wil jij ontdekken hoe slimme bedrijven een cultuur van levenslang leren omarmen om hun teams te empoweren? Bekijk dan ook:

• Levenslang leren in jouw organisatie: wie draagt de verantwoordelijkheid?
• Hoe FAAC medewerkers motiveert om zich te ontwikkelen met de juiste leercultuur (case study)
• De geheime sleutel tot een effectieve leercultuur (webinar)

Als wijsheid met pensioen gaat: het behouden van cruciale kennis

Met de pensionering van ervaren medewerkers gaat niet alleen talent, maar ook waardevolle kennis verloren. In dit tijdperk van digitale vooruitgang en slimme oplossingen, staan organisaties dus voor de uitdaging om deze kennis te behouden en door te geven. Hieronder verkennen we enkele innovatieve benaderingen van effectief kennismanagement.

1. Digitale kennisplatforms

Veel bedrijven omarmen digitale kennisplatforms, zoals het leerplatform van Studytube, waar medewerkers informatie kunnen delen, discussiëren en opslaan. Denk aan een intern platform waarbij ervaren professionals hun inzichten, best practices en zelfs uitdagingen delen. Hierdoor wordt waardevolle kennis niet alleen bewaard maar ook toegankelijk voor huidige en toekomstige teamleden.

2. Mentor-matching apps

Het koppelen van ervaren professionals met jongere teamleden via mentor-matching apps is een moderne aanpak. Dit bevordert niet alleen de overdracht van kennis, maar ook een betekenisvolle verbinding tussen verschillende generaties. Deze interactieve platforms zorgen voor een gestructureerde aanpak van kennisoverdracht.

3. Gebruik van Kunstmatige Intelligentie (AI)

Slimme organisaties integreren AI in hun kennismanagementstrategie. Door gebruik te maken van AI kunnen systemen automatisch relevante informatie identificeren, organiseren en archiveren. Dit vermindert de afhankelijkheid van handmatige input en zorgt voor een gestroomlijnde opslag van cruciale kennis. Bovendien kun je met AI als je co-piloot sneller en beter interne kennis borgen en delen. Met de Studytube Auteurstool met ingebouwde didactische modellen maken interne kennisexperts zo bijvoorbeeld topkwaliteit leerinhoud in slechts enkele minuten.

4. Virtuele Kennisbibliotheken

Creëer virtuele kennisbibliotheken waar medewerkers gemakkelijk toegang hebben tot documentatie, handleidingen en historische gegevens. Deze centrale hub fungeert als een archief voor de organisatie en maakt het mogelijk om waardevolle kennis te bewaren, zelfs als teamleden met pensioen gaan.

Ontdek hier hoe je meer grip houdt op bedrijfskritieke kennis met behulp van het Studytube-leerplatform.

Leeftijdloze vaardigheden en de kracht van brede inzetbaarheid

Oudere werknemers brengen niet alleen jarenlange ervaring met zich mee, maar ook unieke vaardigheden die van onschatbare waarde zijn voor organisaties. Het is cruciaal om deze vaardigheden te erkennen en strategieën te ontwikkelen om ze op een effectieve manier te benutten.

1. Mentorschap en cross-generational samenwerking

In plaats van leeftijd als een obstakel te zien, stimuleren vooruitstrevende bedrijven actief mentorschap en samenwerking tussen verschillende generaties. Jongere medewerkers kunnen profiteren van de ervaring van hun oudere collega's, terwijl oudere werknemers kunnen leren van de frisse perspectieven en vaardigheden van jongere teamleden. Dit schept een dynamische werkomgeving waarin leeftijd geen barrière is, maar eerder een kans voor wederzijdse groei.

2. Flexibele loopbaantrajecten

Om de brede inzetbaarheid van oudere medewerkers te vergroten, implementeren bedrijven flexibele loopbaantrajecten. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat ervaren professionals een rol spelen als adviseurs, deeltijds werken, of betrokken worden bij projecten die passen bij hun expertise. Het doel is om een flexibele structuur te creëren die rekening houdt met de unieke behoeften en vaardigheden van oudere werknemers.

3. Waardering voor powerskills

Oudere werknemers blinken vaak uit in powerskills zoals communicatie, empathie en probleemoplossend vermogen. Bedrijven die deze vaardigheden erkennen en integreren in teamdynamieken, versterken niet alleen de samenwerking maar bevorderen ook een positieve bedrijfscultuur. Het besef dat deze soft skills van onschatbare waarde zijn, ongeacht leeftijd, leidt tot een personeelsbestand dat gedijt op diversiteit en veerkracht.

Kennisoverdracht belangrijker dan ooit

Je wilt natuurlijk dat medewerkers tot aan hun pensioen vitaal blijven. Tegelijk eisen technologische veranderingen dat organisaties wendbaar en flexibel zijn. Hoe zorg je dat medewerkers bijblijven en mee bewegen met de veranderende markt en organisatie?

Blijven leren is hier essentieel. En daar is kennisoverdracht voor nodig. Benieuwd hoe je kennis succesvol borgt én deelt binnen jouw organisatie? Download dan ook ons e-book "Het borgen en delen van kennis efficiënt en centraal georganiseerd".

Hierin ontdek je:

• Waarom het borgen en delen van kennis essentieel is voor het voortbestaan van jouw organisatie;
• Welke uitdagingen er komen kijken bij het delen en borgen van kennis;
  Hoe je kennis succesvol deelt en borgt;
• En hoe je kostbare tijd en geld kunt besparen met het borgen en delen van kennis.
  

Bronnen

(1) CBS, (2) CBS, (3) CBS, (4) UWV rapport 'Kansrijke beroepen: waar is de arbeidsmarkt krap?', (5) UWV rapport 'Kansrijke beroepen: waar is de arbeidsmarkt krap?', (6) Institute for the Future 'Living Longer Aging Well Map'